Các bệnh thường gặp ở mướp đắng

Mướp đắng còn được gọi là Momordica charantia, là một loại cây rau phổ biến, được biết đến với vị đắng độc đáo và những lợi ích sức khỏe tiềm năng. Tuy nhiên, giống như bất kỳ loại cây nào, mướp đắng có thể dễ mắc một số bệnh có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe tổng thể của cây. Trong bài viết này, Nhà Lưới Việt chia sẻ thông tin về một số loại bệnh phổ biến có thể gây hại cho cây mướp đắng, cùng các biện pháp phòng trị.

Các bệnh thường gặp ở mướp đắng

Bệnh phấn trắng

Bệnh phấn trắng trên khổ qua (mướp đắng) là một bệnh phổ biến do nấm gây ra, thường gặp nhất là Erysiphe cichoracearum hoặc Podosphaera xanthii. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết khô, nóng và độ ẩm cao. Biểu hiện của bệnh phấn trắng trên khổ qua:

• Xuất hiện các đốm trắng nhỏ, dạng bột mịn như phấn trên bề mặt lá (thường là mặt trên).
• Đốm trắng ban đầu tập trung thành từng vùng nhỏ sau đó nhanh chóng lan rộng, bao phủ toàn bộ bề mặt lá.
• Bột trắng có thể xuất hiện trên cuống lá, thân, và quả trong trường hợp bệnh nặng.
• Lá bị bệnh dần chuyển màu vàng, khô héo, và rụng sớm.
• Bề mặt lá có thể bị biến dạng, nhăn nheo do sự phá hoại của nấm.
• Cây bị suy yếu, giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả (có thể bị méo mó, chậm phát triển hoặc rụng sớm).

Bệnh phấn trắng ở cây mướp đắng

Bệnh sương mai

Tương tự như bệnh phấn trắng, bệnh sương mai là do nấm oomycete (Pseudoperonospora cubensis) gây ra, xuất hiện khi độ ẩm rất cao (90–100%) và nhiệt độ mát (18–25°C). Biểu hiện trên cây như:

• Lá xuất hiện các đốm vàng nhạt, hình dạng không đều.
• Mặt dưới lá thường có lớp nấm mốc màu xám hoặc tím nhạt.
• Bệnh tiến triển nhanh, làm lá héo rũ và cây suy yếu.

Biểu hiện bệnh sương mai ở cây mướp đắng

Bệnh đốm lá

Bệnh đốm lá ở khổ qua thường do nấm Cercospora spp hoặc vi khuẩn Xanthomonas campestris, bệnh phát triển khi độ ẩm cao, nhiệt độ ấm (25–30°C). Cây mắc bệnh có các triệu chứng:

• Xuất hiện các đốm nhỏ màu nâu, xám hoặc vàng trên lá.
• Đốm có thể lan rộng, khiến lá khô héo và rụng.
• Đốm lá thường không có hiện tượng lá ướt nhũn hoặc bị phá hủy nhanh như bệnh sương mai.

Biểu hiện bệnh đốm lá

Héo do vi khuẩn

Héo do vi khuẩn gây héo và vàng lá, cùng với đó là cây bị đổ đột ngột. Bệnh này do vi khuẩn trong đất gây ra và có thể lây lan nhanh chóng.

Biểu hiện bệnh héo do vi khuẩn ở cây khổ qua

>> Tham khảo bạt chống cỏ và vải phủ cỏ giúp bạn dễ dàng kiểm soát cỏ dại, cũng như giữ độ ẩm đất và hạn chế chất dinh dưỡng bị rữa trôi.

Bệnh thán thư

Bệnh thán thư trên khổ qua (mướp đắng) là một bệnh phổ biến, do nấm Colletotrichum spp. gây ra. Điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển như: Nhiệt độ ấm (25–30°C) và độ ẩm cao (trên 85%), Mưa nhiều, đặc biệt sau khi có gió mạnh gây tổn thương cơ học cho cây, Mật độ trồng dày, thiếu thông thoáng, Vườn không vệ sinh kỹ, có tàn dư cây bệnh từ vụ trước. Dưới đây là các biểu hiện của bệnh:

• Xuất hiện các vết đốm nhỏ, hình tròn hoặc không đều, màu nâu nhạt ở giữa và viền sẫm trên lá.
• Vết bệnh dần lớn lên, có thể liên kết thành mảng lớn, làm lá khô và rụng sớm.
• Có các vết bệnh hình bầu dục, màu nâu đen hoặc nâu xám, thường xuất hiện tại các khớp thân hoặc vết thương cơ học.
• Thân cây yếu dần, dễ gãy hoặc khô héo.
• Quả non xuất hiện các đốm tròn nhỏ, lõm vào, màu nâu hoặc đen.
• Các đốm này có thể lớn dần, làm quả biến dạng hoặc thối nhũn.
• Khi thời tiết ẩm, vết bệnh có thể xuất hiện các vòng tròn đồng tâm với lớp mốc hồng hoặc cam nhạt ở giữa (bào tử nấm).
• Cây bị bệnh nặng có thể rụng lá, rụng quả non, và ngừng phát triển.

Bệnh thán thư biểu hiện trên lá khổ qua

Phòng ngừa bệnh cho mướp đắng

Giống cây trồng kháng bệnh

Chọn giống mướp đắng kháng bệnh có thể là một bước chủ động trong việc ngăn ngừa bệnh tật. Hãy tìm những giống đã được lai tạo để chống lại các bệnh phổ biến trong khu vực của bạn.

Khoảng cách và lưu thông không khí

Khoảng cách thích hợp giữa các cây mướp đắng có thể giúp thúc đẩy lưu thông không khí và giảm độ ẩm, có thể ngăn ngừa các bệnh nấm. Tránh trồng quá dày và đảm bảo thông gió tốt.

Luân canh cây trồng

Luân canh cây trồng có thể giúp ngăn ngừa sự tích tụ mầm bệnh trong đất. Tránh trồng khổ qua cùng một vị trí hoặc gần các cây họ bầu bí khác trong các mùa sinh trưởng liên tiếp.

Vệ sinh vườn

Giữ cho khu vực vườn của bạn sạch sẽ bằng cách loại bỏ rác thải thực vật và lá rụng thường xuyên. Điều này có thể giúp loại bỏ nơi sinh sản tiềm năng cho các sinh vật gây bệnh.

Các biện pháp điều trị bệnh cho mướp đắng

Để điều trị hiệu quả các bệnh phổ biến trên cây khổ qua như phấn trắng, sương mai, đốm lá, và héo do vi khuẩn, cần chọn các loại thuốc đặc trị phù hợp với từng tác nhân gây bệnh. Dưới đây là các loại thuốc thường được khuyến nghị:

Bệnh phấn trắng

Bệnh có thể điều trị hiệu quả bằng cách hữu cơ như  dầu neem hoặc dung dịch baking soda. Ngoài ra bạn có thể sử dụng thuốc sinh học như Bacillus subtilis (Biobac, Biosar) và các loại thuốc hóa học:

• Difenoconazole (Score 250EC, Tilt 250EC).
• Tebuconazole (Folicur 430SC).
• Hexaconazole (Anvil 5SC).
• Sulfur (Thiovit 80WG): Loại thuốc sinh học phổ biến và ít độc hại.

Bệnh sương mai

Với bệnh này bạn có thể tưới Trichoderma spp. để tăng cường khả năng kháng bệnh tự nhiên. Dưới đây là một số loại thuốc bạn có thể tham khảo:

• Metalaxyl + Mancozeb (Ridomil Gold 68WG).
• Dimethomorph (Acrobat MZ 69WP).
• Propineb (Antracol 70WP).
• Cymoxanil + Mancozeb (Curzate M8).

Bệnh đốm lá

Điều trị bệnh đốm lá bằng các loại thuốc như sau:

Thuốc hóa học:

• Chlorothalonil (Bravo 500SC, Daconil 75WP).
• Copper oxychloride (Cóc 85WP, Norshield 86.2WG).
• Mancozeb (Dithane M45, Penncozeb).

Thuốc sinh học:

• Bacillus subtilis (Bacillus Bio, Biosar).
• Trichoderma harzianum.

Bệnh héo do vi khuẩn

Thuốc hóa học:

• Streptomycin sulfate (Streptocycline).
• Kasugamycin (Kasumin 2L).
• Copper hydroxide (Champion 77WP, Cuprofix).

Thuốc sinh học:

• Bacillus subtilis hoặc Pseudomonas fluorescens.
• Chế phẩm sinh học chứa enzyme kháng khuẩn như BioGarlic.

Bệnh thán thư

Sử dụng thuốc hóa học:

• Mancozeb (Dithane M-45, Penncozeb 80WP).
• Chlorothalonil (Bravo 500SC, Daconil 75WP).
• Carbendazim (Bavistin 50WP, Derosal 50SC).
• Azoxystrobin (Amistar Top 325SC).

Lưu ý: Phun khi bệnh vừa xuất hiện, phun đều cả hai mặt lá, thân và quả. Luân phiên sử dụng thuốc để tránh hiện tượng kháng thuốc.

Sử dụng thuốc sinh học:

• Trichoderma harzianum hoặc Trichoderma viride để phòng bệnh lâu dài.
• Chế phẩm sinh học chứa Bacillus subtilis để ức chế sự phát triển của nấm bệnh.

Phun dung dịch dầu neem: Pha 5–10ml dầu neem với 1 lít nước để phun, hỗ trợ kiểm soát bệnh ở giai đoạn đầu.

Lưu ý khi sử dụng thuốc

1. Xác định đúng bệnh: Quan sát kỹ triệu chứng trước khi áp dụng thuốc để tránh lãng phí và tác động xấu đến môi trường.
2. Luân phiên thuốc: Tránh hiện tượng kháng thuốc bằng cách luân phiên sử dụng các hoạt chất khác nhau.
3. Phòng bệnh: Tăng cường vệ sinh đồng ruộng, trồng cây với mật độ hợp lý và bón phân cân đối.

Việc kết hợp sử dụng thuốc hóa học và sinh học có thể tăng hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe người sử dụng.